( Tiểu thuyết “Vòng tròn ma thuật”, tác giả Arthur Koestler, do dịch giả Phạm Nguyên Trường dịch)
Tôi được bạn trẻ Hành Nhân một người rất gần gũi với nhà xuất bản Giấy Vụn (cũng là nơi in cuốn tiểu thuyết này) tặng trong một đại tiệc của lễ Phục Sinh. Đây quả là một đại tiệc lớn bất ngờ. Bất ngờ về nhiều ý nghĩa. Đó là chiều dài gần hai nghìn cây số tôi bay từ Bắc vào Nam dự lễ rửa tội cho hai tân tòng Ánh Hồng và Sương Quỳnh để trở thành con cái của Chúa (ăn một bữa tiệc chạy 300 quãng đồng), thứ hai được gặp gỡ giao lưu với câu lạc bộ Lê Hiếu Đằng gồm nhiều văn nghệ sĩ, nhà báo gạo cội xứ Nam, thứ ba thường tôi chỉ được đàn ông thiết tiệc nào ngờ đây là tiệc của má hồng nhưng vang trắng, vang đỏ, bia rót như thể mình đang ngự trên những đồi nho trong Kinh Thánh “Hôm nay nho chín đồi cao/ Gió nam trở về với đàn bồ câu/ Hôm nay Chúa sinh ra đời/ Hôm nay chúa đem dân người lên núi Si-on”… Tôi thật sự vinh hạnh và xúc động vì lần đầu trong cuộc đời tự tôn kiểu đàn ông Á châu được chứng kiến sự quảng hiệp của phái đào tơ liễu yếu, rồi người cầm cây đàn ghi ta gẩy và hát cũng không phải mày râu mà là một người có đôi tay nhỏ nhắn của nữ nhi có tên Hồng Ánh… Có phái đẹp, có rượu nho, có tràn trề sản vật, có cả âm nhạc, chắc chắn đã thành tiệc… nhưng không bữa tiệc như một bàn tay dâng lên hái quả tinh thần, đó là nhà văn Lê Phú Khải đem tặng cuốn “Đồng Bằng Cửu Long bốn mươi năm nhìn lại”.
Và đặc biệt hơn bạn Hành Nhân đến muộn hơn đã tiến thẳng về phía tôi tặng cuốn tiểu thuyết “Vòng tròn ma thuật” của tác giả Đức Arthur Kostler. Cuốn sách được nhà xuất bản Random House xếp thứ 8 trong 100 cuốn tiểu thuyết hay nhất thế kỷ XX. Đúng là cách phán xét có lý trí của người phương Tây, lúc nào họ cũng phải đưa ra những tiêu chí làm cơ sở để đánh giá, không như mấy ông úm ba la Á Đông lúc nào cũng thủ túi cẩm nang “mọi so sánh là khập khiễng” để lờ tịt trách nhiệm của lý trí trong mọi hoàn cảnh. Nói vậy thôi, nhoáy một cái là các ông biết ngay lương mình ít hơn người, nhà mình bé hơn người, ghế mình thấp hay cao, kém một ly một lai tem phiếu chưa chia cho ông thì đem sổ tính ngay…
Tại sao tiểu thuyết được xếp hàng đầu trong dãy tiểu thuyết thế kỷ 20? Rõ ràng đó là tầm cao tư tưởng của nó. Phải nói về hình thức nó chẳng cách tân gì cả mà chủ yếu lần theo những cuộc đối thoại làm nảy sinh tư tưởng, tốc độ trôi rất nhanh theo lối hiện đại. Nhà văn đã giải quyết vấn đề vĩ mô hàng đầu của thời đại và thế giới. Vấn đề của hệ thống cai trị Xô Viết chấn chỉnh, rà soát, và thanh trừng để đạt tới một quyền lực toàn trị tối thượng. Câu chuyện thanh trừng, đối thoại, rủ rê, vuốt ve, kêu gọi các đồng chí hãy hy sinh nghĩa cử cuối cùng cho đảng, đó là hãy nhận tội đối lập, cũng đồng nghĩa với làm gián điệp cho nước ngoài… mà đừng đòi hỏi đảng phải có sự đáp trả biết ơn nào cả. Sự thiệt thòi oan ức đó, tột cùng là sự thiệt mạng phi công lý cũng là sự hy sinh tận cùng cho tổ chức. Cuộc đối thoại diễn ra thường xuyên giữa vài con người cốt cán luôn có cơ hội gần gũi Anh Cả (ám chỉ lãnh đạo cao cấp nhất).
Ở đây tôi muốn nói: tiểu thuyết đã bám sát những tiêu chí phổ quát nhất về tầm vĩ đại cũng như giá trị.
- Trước hết đó là cơn khát Công Lý trong và giữa các đồng chí đã từng vào sinh ra tử với nhau. - Đối thoại là hình thức văn học trực tiếp mãnh liệt nhất để bộc lộ tư tưởng nhân vật cũng như của nhà văn. - Tầm vóc tiểu thuyết được xác định bằng ưu tư hàng đầu của con người đó là Sinh Tử, cũng như chính trị. - Sân khấu hay môi trường của tiểu thuyết là vấn đề vĩ mô ở tầm quốc gia đại sự cao nhất. - Tư tưởng trực tiếp được trở thành đối tượng giải phẫu. - Nhân cách, danh dự, chân lý phải đối mặt trước quyền lực ám toán dày đặc…
Nói chung để có được tác phẩm lớn, chúng ta khó mà có thể viết được bằng tư duy làng xã. Tư duy làng có thể đan được cái thuyền, nhưng để làm tầu vũ trụ chắc chắn phải có tư duy khoa học của tầm vóc quốc gia.
Cám ơn tác giả Phạm Nguyên Trường đã dịch cuốn tiểu thuyết giá trị này cho mọi người được nghĩ và tư duy chiều sâu trên qui mô địa chính trị toàn cầu của thời đại có liên đới trực tiếp đến chúng ta. Cám ơn nhà xuất bản Giấy Vụn đã ấn hành cuốn sách. Cám ơn bạn Hành Nhân đã tặng cuốn sách quí báu này. Cuối cùng cám ơn hai người đẹp Ánh Hồng và Sương Quỳnh là tác giả của cơ hội mà tôi được tặng cuốn sách này. Một món quà làm đầy hơn cho bữa tiệc!
Paul Đức 15/4/2015
Comments