CÁ NHÂN – THA NHÂN – CÔNG LÝ – PHỔ QUÁT – TRI THỨC – PHÁP LÝ – QUỐC GIA – NHÂN LOẠI – LÝ TƯỞNG
Bài 37: GIA ĐÌNH LÀ TẾ BÀO CÔNG LÝ CỦA XÃ HỘI
Người đời vẫn nói “Gia đình là tế bào xã hội!” Không thể nào khác được rằng: quốc gia cũng như xã hội và cả thế giới được xây lên bởi các gia đình. Đi khắp hang cùng ngõ hẻm của thế giới, cái phổ biến nhất người ta thấy là những ngôi nhà riêng lẻ hay san sát mọc lên, đó là tổ ấm cho các gia đình. Không thể nghi ngờ, các cá nhân như vợ - chồng, rồi cha – mẹ, con cái xây lên gia đình. Cá nhân và gia đình đã mở cửa bước ra đường làng ngõ xóm, rồi phố phường, chợ búa hay quảng trường để hoà nhập cùng xã hội. Nhưng ngay từ mỗi cá nhân – người ta đòi hỏi đó phải là con người, sau là công dân kiểu mẫu, và gia đình là tế bào kiểu mẫu – tế bào đó muốn gia nhập xã hội thì phải tuân thủ công ước chung, cũng như lề luật chung, cao hơn là pháp luật chung, cái đó được gọi là CÔNG LÝ!
Người Việt có câu “phép vua thua lệ làng”, chúng ta nên hiểu ý nghĩa tích cực của chữ “lệ làng” trong một số ngữ cảnh. Có nghĩa; ở đâu có cộng đồng nhóm họp thì phài có luật lệ, chứ không thể mạnh ai người ấy sống, lớn ỉ thế bắt nạt yếu, khôn ăn hiếp dại, đàn ông sức dài vai rộng ức hiếp đàn bà chân yếu tay mềm… thì đó là vô luật pháp, cũng còn gọi là “luật rừng”. Người phương Tây có câu “Công lý là người thứ ba.”, cũng có nghĩa cứ có ba người sống sống chung với nhau thì người ta đã phải cần công lý, mà không thể nói chầy bửa theo kiểu “sư nói sư phải, vãi nói vãi hay”. Thiên Chúa giáo cũng xác định lời răn tạo dựng tiêu chuẩn công lý của Chúa Trời “Ở đâu có hai -ba người họp lại nhân danh Ta, thì Ta ở giữa họ!”
Ngay trong nhà phải cần công lý. Vì sao? Như triết gia Hegel nói “Nếu cột dựng nghiêng thì nhà sẽ đổ!” Ngôi nhà là tổ ấm thiết yếu cho vợ chồng con cái mà cột lại dựng nghiêng nó sẽ đổ ụp xuống đầu. Trong nhà mà không có công lý, thì là một cái ổ tội phạm thì sao hạnh phúc?! Mà thực tế nhiều ngôi nhà chỉ là cái ổ tội phạm lạm dụng thủ lợi lẫn nhau, rút cục có cả chém giết đầy bi thương. Thường bất công trong gia đình từ nhà ra ngõ và quốc gia là “Cha nói oan, quan quan nói hiếp, chồng có nghiệp nói thừa!”
Đó là sự bất công được hình thành ngay trong gia đình. Cha cậy mình làm chủ, rồi bê tha rượu chè, quát tháo đánh đập vợ con, cách đây chưa quá xa (khoảng thế kỷ) làm chồng còn có quyền bán vợ đợ con, thậm chí là quyền sinh sát vợ con giống như vua có quyền sinh sát các thần dân, người phụ nữ mãi đầu thế kỷ 20 mới được bình đẳng trên luật pháp với chồng (giải phóng phụ nữ còn sau giải phóng nô lệ)… nhiều ngôi nhà chỉ là những tiếng nấc nghẹn ngào của con gái bị ép gả và người vợ bị mẹ chồng khép đai bếp núc, rồi chồng thì “muốn nói không làm chồng mà nói”… cha thì “muốn nói ngoa làm cha mà nói”… Cha và chồng có sức mạnh bề trên được vua chúa chống lưng và bảo lãnh, thì nói lấy được, nói gì người khác chẳng phải nghe?!
Vậy thì muốn hạnh phúc, thì gia đình phải tự xây mình thành tế bào công lý đích thực. Công lý đó tự tại trước hết làm cho gia đình hạnh phúc, sau đó gia đình sẽ tham gia tính công lý của mình vào xã hội, khiến quốc gia và thế giới hùng mạnh.
Đề tài chắc còn dài, xin bàn tiếp với các bạn ở các bài sau!
Paul Đức 21/9/2023
(mời các bạn xem tiếp bài 38)
Ảnh: từ Printest
Comments